Jump to Content

Collection Guide
Collection Title:
Collection Number:
Get Items:
L'Enseignement de l'Universite du College de France et des colleges a Paris
LSC.0968  
View entire collection guide What's This?
Search this collection
 
 
Table of contents What's This?

 

L'enseignment de l'Université, du Collège de France et des Collèges à Paris au XVIº siècle et dans la première partie du XVIIº siècle . French. circa 1500-1650

General Physical Description note: (4 vol. manuscript in 2 boxes)

Scope and Contents note

Items 71, 72, and 73 from the collection of printed and manuscript materials on the teaching of philosophy in France, ca. 1600-1650. The seventy printed items are cataloged in the Department of Special Collections.
A description of the collection is in the Collections File.
  • 1. Education - History
  • 2. France - Education - History
  • 3. Manuscripts, French
  • 4. Philosophy
  • 5. Philosophy - Study and teaching
  • I. Gaultier, Pierre, advocat à Chalon.
Description derived from in-house card file.
box 1

Manuscrit.- Cahiers d'un étudiant en droit (Pierre Gaultier, avocat à Chalon sur Saône), ayant fait ses études à Paris. 71. 1572 à 1574

Scope and Contents note

Ce manuscrit cojporte diverses parties:
  • 1º) Miscellanea id est variae de variis rebus sententiae a me collectae. (ff. 1 à 75).
  • 2º) Poesies latines et françaises. Généralement pièces de circonstance adressées à ses amis, "mécènes: ou protecteurs. (ff.76 à 87 recto).
  • 3º) Miscellanea (Suite) (ff. 87 verso à 94).
  • 4º) Institutio Physica per brevis et dilucida. Parisiis, ex officina Thomae Brumennii..., 1572.

    Pièce imprimée, incluse dans la foliotation du ms. (ff.95 à 100). Elle est abondamment annotée par Gautier.
  • 5º) In Insitutionem Physicam annotationes D.RIOLANI.. (ff. 101 à 109). feuillet 109 verso: "Finis eorum quae dictata atque annotata sunt a D.RIOLANO in Institutionem Physicam. 1572.
  • 6º) [Paraphrases sur divers textes de Papinien]. (ff. 109 à 112).
  • 7º) Praefata in physicam Aristotelis a M.Petro Maiorio Claromontano doctors a calendis Octobris 1572. 29 ff. Feuillet 29 verso: Finis eorum quae ante dictata sunt, quam ad contextum librorum physicorum artis ventum sit. 1572".
  • 8º) Annotata in Georgica Virgilii. 1572. 19 ff.
  • 9º) In primum librum Aeneidos annotata. (ff. 20 à 24). In II. Aeneidos librum annotata. (ff.25 à 31).
  • 10º) Table manuscrite du recueil: 11 ff.
Précieux manuscrit signé plusierurs fois et portant à la fin cette mention: Sum Petri Galteri advocati Cabilonensis, 25 Junii 1578."
C'est un recuieil de cours soigneusement écrit, et parfois calligraphié;, par un étudiant en droit. La moitié du ms. est composée de poésies latines et françaises dont certaines sont charmantes. Ces pièces de circonstance adressées à des amis, des parents, des protecteurs contribuent à faire comprendre le milieu dans lequel vivait P.Gaultier.
Les cours sont particulièrement précieux car ils permettent de connaitre la forme de l'enseignement oral, adoptée à Paris à la fin du XVIº siècle, les commentaires de Riolan sur la physique d'Aristote sont de ce point de vue extrêmement précieux, d'autant qu'ils sont accompagnée de la brochure imprimée sur laquelle maître et élèves dissertaient. Cette brochure est elle-même accompagnée de commentaires marginaux et interlinéaires.
box 1

Manuscrit. Les oeuvres du philosophe Sextus Empiricus traduites en Français par Messire Nicolas de La Toison baron de Bussy, Conseiller au Parlement de Bourgogne avec quelques autres opuscules de Philosophie par le même. 72.

General Physical Description note: Environ 560 ff. rel en un fort vol. in-4º veau granit. dos orné. (Coiffes et coins usagés).

Scope and Contents note

Lettre au dos de la reliure complète le titre manuscrit: "Traduc. Franc. de Sext. Empiric. Contra Dogma. et.De.La.Vie.De.Pyrrhon.De.Dio.Laer.etDiverse.Opuscu.Scept.". Les 160 premiers feuillets contiennent la traduction de Sextus Empirius, suivis de la vie de Pyrrhon, 10 ff., puis, un long "Traité de la sceptique" en trois parties occupe 93, 38 et 25 ff. Ces traitës sont de la même main, facilement lisibles. De nombreuses ratures font penser qu'ils ont été rédigés directement par Nicolas de La Toison. Il n'en est pas de même du texte suivant qui comporte environ 260 ff. C'est un commentaire des philosophes anciens, notamment de Platon. L'écriture est celle d'un copiste, mais des erreurs de copie et des blancs ont été rétablis par la même main qui a rédigé le début du volume. Ces commentaires font des emprunts aux philsophes modernes et Gassendi y est cité à propos de la création et de la structure de l'unvers. L'ouvrage se termine par un dialogue de 16 ff. et une copie calligraphiée de 9 ff. d'une lettre sur l'âme et l'éternité de l'univers. L'auteur de cette lettre réfute les opinions de Descartes, notamment la célèbre proposition "je pense donc je suis.
Ce manuscrit rédigé certainement entre 1625 et 1650 est très précieux. Son auteur, Bourguignon et probablement parent de Bussy-Rabutin aurait mérité de figurer parmi les personnages du "libertinage érudit" de Pintard. Les manuscrits philosophiques anciens sont rarement remaquables. Celui-ci offre un grand intérêt, étant la traduction de textes, dont il n'existait pas d'éd. françaises, à part quelques morceaux publiés par Sorbières.
box 2

Manuscrit. Compendiosa philosophia summa. Commentarius in metaphysicam Aristotelis. 73.

General Physical Description note: Deux ouvrages manuscrits de près de 1500 pages chacun, reliures anciennes, maroq. rouge, dos richement ornés, tr. dorées sur marbrure.

General note

Cours de philosophie de Nicolas de la Thoison, Baron de Bussy, auquel le Ms. précédent a appartenu.
 

Librairie Paul Jammes

 

Alcibiades I, vel de natura hominis. [Graecae]. Lutetiae, apud vascosanum. 1551

 

Aristophanis facetissimi Nebule. [Graecae]. [Paris], Egidius Gormontius. [Publié par Jean Cheradame]. 1525

 

Aristophanis facetissimi comoediae undecim...[Graecae]. Parisiis, apud Andream Wechelum.... 1560

 

Aristotelis posteriorum analyticorum, Libri II, a Graeco in Latinum conversi. Parisiis, apud Mauricium à Porta. 1554

 

Aristotelis Stagiritae analytica posteriora ad graecam veritatum deligenter restituta. Praemissa in eadem Raphaelis Valaterrani Eisagoge, item Angeli Politiani Argumento. Parisiis, apud Ioannem Lodoicum. 1540

 

Aristotelis de animo Libri III. Joachimo Perionio interprete: per Nicolaum Grouchium correcti & emendati. Lutetiae ex officina Michaelis Vascosani... 1552

 

Aristotelis, de arte dicendi Libri tres. [Graecae]. Parisiis, apud Guil. Morelium. 1552

 

Aristotelis de caelo Libri IIII. Joachimo Perionio interprete: per Nicolaum Grouchium correcti & emendati. Lutetiae, ex officina Michaelis Vascosani.... 1552

 

Aristotelis categoriae, Joachimo Perionio interprete, per N.Gruchium correcta... Parisiis, ex officina Th. Brumennii. 1552

 

Aristotelis categoriae, Joachim Perionio interprete... Lut. Paris. 1554

 

Aristotelis Stagiritae de prima philosophia seu metaphysocorum libri XII. Ioanne Argyuropylo Byzantio interprete: et ad GRaecum exemplar diligentissime recogniti. Parisiis, apud Ioannem Lodoicum Tiletanum. 1542

 

Aristotelis Meteorologicorum Libri quatuor, Joachimo Perionio interprette: per Nicoolaum Grouchium correcti & emendati. Lutetiae, ex officina Michaelis Vascosani. 1552

 

Aristotelis Liber de mundo ad Alexandrum Macedoniae Regem, Gulielmo Budoeo interprete. Lutetiae, ex officina Michaelis Vascosani. 1553

 

Aristotelis de Interpretatione liber. Ioachimo Perionio interprete... Lut. Paris, Apud viduam M.à Porta. 1554

 

Aristotelis logica ab eruditissimis hominibus conversa... Parisiis, ex officina Th. Brumennii. 1573

 

Aristotelis de ortu et interitu Libri duo, Ioachimo Perionio interprete: per Nicolaum Grouchium correcti et emendati. Lutetiae, ex officina Michaelis Vascosani.... 1552

 

Aristotelis Libelli, qui Parua naturalia vulgo appellantur. Joachimo Perionio interprete: per Nicolaum Grouchium correcti et emendati. Parisiis, ex officina Jacobi du Puys. 1577

 

Aristotelis de Natura, aut de Rerum principiis Libri VIII. Joachimo Perionio interprete: et per Nicolaum Grouchium correcti et emendati. Parisiis, ex officina Gabrielis Buon.... 1564

 

Aristotelis stagiritae de reprehensionibus sophistarum liber unus, Nicolae Grouchio Rotogagensi interprete. Parisiis, apud Mauricium à Porta. 1554

 

Aristotelis de prima resolutione Lib. II. Nunc primum latine conversi. Parisiis, apud Ioannem Lodoicum Tiletanum ex adverso Collegii Remensis. 1541

 

Aristotelis de reprehensionibus fallacibus et captiosis liber, Ioach. Perionio.. interprete. Parisiis, apud Ioannem Lodoicum Tiletanum, ex adverso Collegii Remensis. 1542

 

Aristotelis topicorum libri octo, Ioachimo Perionio... interprete. Ad Rev. in Christo patrem, Ioannem Bellaium... Parisiis, apud Joannem Lod. Tiletanum, ex adverso collegii Remensis. 1541

 

Aristotelis topicorum libri VIII. Ioach. Perionio interprete... Lutetiae Parisiorum apud viduam Mauricii à Porta. 1554

 

Aristotelis de Virtutibus liber. Andrea a lacuna secobiensi interprete. Parisiis, ex typographia Thomae Richardi.... 1560

 

M.Tul.Ciceroni oratio pro lege Manilia. F.Sylvii, Iacobi Omphalii commentariis et B.Latomi... illustrata. Parisiis apud Ioannem Lodoicum Tiletanum, ex adverso Collegii Remensis. 1541

 

M.T.Ciceronis oratio pro lege Manilia, F.Sylvii, Jacobi Omphalii, Antonii Luschi commentariis, et Barpt. Latomi artificio Rhetorico illustrata. Parisiis, ex typographia Thomae Richardi.... 1558

 

M.T.Ciceronis pro sex. Roscio Amerino, oratio, F.Sylvii Ambiani commentariis... Parisiis, apud J.Roigny. 1539

 

M.T.Ciceronis pro M.Caelio Oratio, Ioannis Tislini, Bartholamaei Latomi et Ph. Melanchthonis commentariis... emendatis per Leodegarium a quercu... Parisiis, apud Ioannem Roigny. 1544

 

M.T.Ciceronis pro A.Licinio poeta, oratio. F.Sylvii commentariis... Parisiis apud Joannem Roigny. 1539

 

M.T.Ciceronis pro A.Licinio Archia poeta Oratio, Fracisci Sylvii commentariis, Bartholomaei Latomi annotatiumculis, et Martini Boleii scholiis illustrata...Parisiis, ex typographia Thomae Richardi.... 1558

 

M.T.Ciceronis pro Q. Ligario, oratio. F.Sylvii commentariis... Parisiis, apud J.L.Tiletanum. 1539

 

M.T.Ciceronis ad C.Caesarem, pro Marco Marcello, oratio. F.Sylvii... Commentariis, argumentis et annotationibus B.Latomi... Parisiis, ap. J.L.Tiletanum. 1539

 

M.T.Ciceronis ad C.Caesarem, pro Marco Marcello oratio, F.Sylvii Ambiani commentariis Parisiis, apud Thomam Richardum.... 1555

 

M.T.Ciceronis pro T.Annio Milone oratio: Q.Asconii Pediani, F.Sylvii, Ph. Melanchtonis, et Bar. Latomi commentariis... Parisiis, apud Ioannem Roigny.... 1539

 

M.T.Ciceronis pro T.Annio Milone oratio XXVIII... Parisiis, ex officina Michaelis Vascosani.... 1545

 

M.T.Ciceronis pro rege Deiotaro, oratio. F.Sylvii commentariis et B.Latomi artificio rhetorico enarrata. Parisiis, apud J.Roigny. 1539

 

M.T.Ciceronis pro Rege Deiotaro oratio, F.Sylvii commentariis et Barptoliomaei Latomi artificio rhetorico enarrata. Parisiis, apud Thomam Richardum.... 1554

 

M.Tullii Ciceronis Officiorum lib. III. Parisiis, ex officina Michaelis Vascosani. 1544

 

M.T.Ciceronis ad C.Trebatium Jurisconsultum Topica... Parisiis, apud Thomam Richardum.... 1557

 

M.T.Ciceronis de Partitionibus Oratoriis Dialogus, Iacobi Lodoici Strebaei commentariis... Enarrationes b.Latomi, deinde scholia Christophori Hegendorphini itemque dialgos omneis Io. Sturmii in easdem partitiones oratorias, ad utilitatem studiosorum, seorsum imprimendas curavimus, Parisiis, ex officina Michaelis Vascosani. 2 parties. 1543-47.

 

M.T.Ciceronis de Partitionibus Oratoriis Dialogus, jacobi Strebaei cmmentariis ultimo ab ipso recognitis... Editio tertia Parisiis, ex typographia Thomas Richardi.... 1558

 

Lucii Junii Moderati Columellae de cultu hortorum carmen. Parisiis, apud Joannem Lodoicum Tiletanum, ex adverso Collegii Remensis. 1545

 

Q.Horatii Flacci epistolarum libri II. Parisiis, ex officina Michaelis Vascosani. 1545

 

Q.Horatii Flacci Epistolarum libri II... Parisiis, ex typographia Thomae Richardi.... 1565

 

Q.Horatii Flacci sermonum seu satyrarum libri II. Lutetiae, apud Vascosanum.... 1551

 

Joachimi Fortii Ringelbergii Antuerpiani Rhetorica... Parisiis, apud Haeredes Mauricii à Porta.... 1557

 

Isidori de Arte Rhetorica liber.... Parisiis, apud Thomam Richardum. 1556

 

Isocratis orationes tres Evagoras I. In Philippum II. De pace III. [Graecae]. Vaenun datur ab Iodoco Badio, et Ioanne Vatello. (Renouard, Josse Bade, II 525 et III, 452. Seul exemplaire cité au British Museum).

 

Junii Juvenalis aquinatis satyra VI.

 

Leges duodecim tabularum de universo et privato jure, per Nicolaum Le Sueur humanarum literatrum professorem, repositae... ex opere Ciceronis de legibus... Parisiis, excudebat Chr. Wechelus. 1547

 

Merci Valerii Martialis aliquot Epigrammata selecta. Parisiis, ex typographia Thomae Richardi.... 1562

 

Libanii sophistae dissertationes tres I. De opibus et inopia. II De amicis. III De inexplebili cupidate. Fed. Morellus interpres... Lutetiae, apud Fed. Morellum (Texte grec et vers. latine). 1606

 

Ocellus Lucanus philosophus de uiniversi orbis natura. Ioanne Lonaeo Boscio interprete atq; commentatore; Lovanii apud Petrum Colonaeum bibliop. juratum [Graecae]. 1554

 

P.Ovidii nasonis Metamorphoseon Liber secundus, cui doctissima lactantii accesserunt argumenta... Parisiis, apud Thomam Richardum.... 1556

 

Timaeus Platonis, sive de Universitate... Parisiis, apud Guill. Morelium. 1563

 

Timaeus Platonis [Graecae], sive de universitate, interprete M.Tullio Cicerone et Chalcidio una cum eius docto explanatione. Parisiis, apud Ioannem Bene-natum. 1578

 

Platonis Axiochus aut de morte Ioachimo Perionio...interprete. Parisiis, apud Ioannem Lodoicum Tiletannum. 1542

 

C.Plinii secundi novo comensis de viris illustribus liber, qui vulgo Cornelio Nepoti ascribitur. Parisiis, ex officina Gabrielis Buon....

 

Plutarchi, utrum graviores sint animi morbi, quam corporis, Erasmo Roterodamo interprete.

 

Porphyrii institutiones ad Chrysaorium. Aristotelis categoriae. Eiusdem de interpretatione liber. Ioachimo Perionio... Interprete... Parisiis, apud Ioannem Lodoicum Tiletanum, ex adverso Collegii Remensis. 1540

 

C.Crispi Sallustii in M.T. Ciceronem oratio et Ciceronis in eundem responsio; cum F.Sylvii...commentariis. Apud Iod. Badium (Belle marque d'imprimeur). 1532

 

L.Annei Senecae Cordubensis Tragoedia septima, quae inscribitur medea... Parisiis, ex officina Gabrielis Buoin.... 1563

 

Commentarii Petri Tatareti in libros philosophie naturalis et metaphysia Aristotelis Annotatur in marginibus si quando author ut plerumquae solet in hisce commentariis ex Scoto quippiam desumpserit. Venundantur Parisius in vico divi Jacobi... s.d. (Vers 1514). (Caractères gothiques. Belle marque d'impr. de jean Petit).

 

Expositiomagistii Petri Tatereti super textu logices Aristotelis, Venundantur Parisius in vico divi Jacobi.... (caractères gothiques). 1514

 

Virgilii Maronis Georgicon Libri quatuor. Parisiis, apud Andream Wechelum.... 1555